سلف و ترانس در تعمیر برد
در دنیای تعمیرات بردهای الکترونیکی مثل یخچال، لباسشویی و ظرفشویی، خیلی وقت‌ها پیش میاد که روی برد با قطعه‌ای روبه‌رو می‌شیم که ظاهرش گمراه‌کننده‌ست. یکی از اشتباهات رایج بین تازه‌کارها، اشتباه گرفتن سلف (inductor) با ترانسفورماتور (transformer) هست. این دوتا ممکنه ظاهر مشابهی داشته باشند، اما از نظر ساختار، عملکرد و کاربرد، کاملاً با هم فرق دارند. توی این مقاله قراره به زبان ساده و کاربردی، راه‌های تشخیص سلف از ترانس رو توضیح بدهیم.
سلف (Inductor) چیست؟
سلف یا همان inductor یه قطعه الکترونیکی غیرفعاله که معمولاً از یک سیم‌پیچ تشکیل شده است. این سیم‌پیچ ممکن است دور یه هسته هوا یا ماده‌ی مغناطیسی مثل فریت پیچیده شده باشد. وقتی جریان الکتریکی از سلف عبور می‌کند، دور آن یه میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود و انرژی رو به صورت موقتی در میدان ذخیره می‌کند.
ویژگی‌های سلف
- دارای یک سیم‌پیچ است.
- در برابر تغییر جریان مقاومت می‌کند (اصل القای الکترومغناطیسی).
- انرژی را به طور موقتی در میدان مغناطیسی ذخیره می‌کند.
- معمولاً برای فیلتر کردن نویزها، ذخیره انرژی، یا در مدارات رزونانسی استفاده می‌شود.
- پارامتر مهم آن اندوکتانس (L) است که بر حسب هانری (H) بیان می‌شود.
ترانسفورماتور (Transformer) چیست؟
ترانسفورماتور یه قطعه الکترونیکی هست که وظیفه‌ش انتقال انرژی بین دو یا چند مدار مجزاست. این انتقال از طریق میدان مغناطیسی مشترک انجام می‌شود و هیچ اتصال الکتریکی مستقیمی بین ورودی و خروجی وجود ندارد.
ویژگی‌های ترانس
- دو یا چند سیم‌پیچ مجزا دارد (اولیه و ثانویه).
- ولتاژ و جریان را بدون تماس الکتریکی، از یک مدار به مدار دیگر منتقل می‌کند.
- بر پایه قانون القای فاراده و قانون لنز کار می‌کند.
- برای تغییر سطح ولتاژ، ایزولاسیون الکتریکی، یا تطبیق امپدانس استفاده می‌شود.
- پارامترهای مهم آن شامل نسبت دورها، توان اسمی (VA)، و بهره تبدیل ولتاژ است.
تفاوت‌های اصلی سلف و ترانس
|
ویژگی |
سلف (Inductor) |
ترانسفورماتور (Transformer) |
|
تعداد سیم‌پیچ |
یک عدد |
حداقل دو سیم‌پیچ (اولیه و ثانویه) |
|
کاربرد اصلی |
فیلتر، ذخیره انرژی، مدارات رزونانس |
انتقال انرژی، تغییر سطح ولتاژ، ایزولاسیون |
|
انتقال توان |
ندارد (انرژی را در خود ذخیره می‌کند) |
دارد (از اولیه به ثانویه منتقل می‌کند) |
|
پارامتر کلیدی |
اندوکتانس (L) |
نسبت دورها (N1/N2) |
|
اتصال الکتریکی |
به مدار مستقیم متصل است |
از طریق میدان مغناطیسی متصل می‌شود |
|
شکل ظاهری |
معمولاً کوچکتر، فقط یک سیم‌پیچ |
حجیم‌تر، دارای چند سیم‌پیچ مجزا |
چگونه سلف و ترانس را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص این دو قطعه در عمل می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- بررسی تعداد سیم‌پیچ‌ها:
- اگر قطعه دارای تنها دو پایه و یک سیم‌پیچ باشد، احتمالاً سلف است.
- اگر چند سیم‌پیچ یا چند پایه ورودی و خروجی داشته باشد، ترانس است.
- اندازه‌گیری با مولتی‌متر یا LCR متر:
- سلف فقط اندوکتانس نشان می‌دهد.
- ترانس ممکن است چند مقدار اندوکتانس مختلف داشته باشد.
- بررسی مشخصات روی بدنه:
- بر روی سلف‌ها معمولاً مقدار L نوشته می‌شود.
- روی ترانس‌ها مشخصات ولتاژ و توان درج شده است.
- ظاهر فیزیکی:
- سلف‌ها کوچکتر، ساده‌تر و دارای یک سیم‌پیچ هستند.
- ترانس‌ها بزرگ‌تر، سنگین‌تر و دارای چند سیم‌پیچ مجزا هستند.
نتیجه‌گیری
در تعمیر بردهای الکترونیکی، شناخت صحیح سلف و ترانس اهمیت زیادی دارد. اشتباه در تشخیص این قطعات می‌تواند باعث انتخاب اشتباه در قطعه جایگزین بشود و در نهایت عملکرد دستگاه رو دچار مشکل کند. اگر تکنسین هستید یا تازه وارد دنیای تعمیرات شده اید، حتماً سعی کن فرق این دو قطعه رو از نظر عملکرد، ظاهر، و کاربرد خوب یاد بگیرید.
اگر دوست دارید بیشتر با قطعات الکترونیکی بردهای لوازم خانگی آشنا بشوید یا تبدیل به یک تعمیر کار برد حرفه ای بشوید، صفحه آموزش تعمیر برد لوازم خانگی ما را مشاهده کنید.
